معاونت بهداشت

به گزارش روابط عمومی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، به مناسبت روز جهانی فشارخون " 27 اردیبهشت 1404"  زهرا باقری  کارشناس ارشد  گروه بهبود تغذیه جامعه مرکز بهداشت استان خوزستان تغذیه در فشار خون بالا گفت: امروزه فشارخون بالا یکی از مشکلات بهداشتی در جهان محسوب می شود. 30% انسانها در سراسر جهان مبتلا به پرفشاری خون هستند که بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت 33 درصد از مبتلایان بزرگسالان می باشند. به عبارت دیگر از هر 3 فرد بزرگسال یک نفر مبتلا به پر فشاری خون است و هر چه سن افزایش می یابد خطر ابتلا به پرفشاری خون هم بیشتر می شود.

وی افزود: فشار خون بالا، دلیل اصلی بروز بیماری­های قلبی- عروقی و سومین عامل کشنده در دنیا است به طوری که از هر 8 مرگ در دنیا، یک مرگ مربوط به پرفشاری خون است و مهم‌ترین عامل خطر بروز بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و بیماری‌های کلیوی می باشد.

باقری اظهار داشت: مطالعات نشان دادند که شیوع عوامل خطر بیماری‌های قلبی - عروقی نیز در ایران بالا است .این بررسی‌ها حاکی از آن است که اولین علت مرگ در کشور ، بیماری‌های قلبی – عروقی است. البته باید توجه کرد که بیماری پرفشاری خون قابل پیشگیری و درمان بوده و می توان با کنترل فشارخون بالا، مرگ و ناتوانی ناشی از بیماری های قلبی را کاهش داد.

عوارض فشار خون بالا

وی تاکید کرد: پرفشاری خون سبب افزایش خطر حملات قلبی، سکته و نارسایی کلیه می شود. همچنین فشارخون بالای کنترل نشده می تواند منجر به نابینایی، نامنظمی ضربان قلب و نارسایی قلبی شود. خطر این عوارض در صورت وجود عوامل خطر بیماری های قلبی عروقی مانند دیابت افزایش می یابد.

عوامل مؤثر در ایجاد فشارخون بالا

کارشناس ارشد  گروه بهبود تغذیه جامعه مرکز بهداشت استان خوزستان عوامل مؤثر در ایجاد فشارخون بالا را بدین شرح توضیح داد.

• ارث: در صورت ابتلای یکی از اعضای خانواده به فشارخون بالا، احتمال ابتلای سایر اعضای خانواده زیاد است.
• سن: با افزایش سن احتمال بروز فشار خون بالا بیشتر می­شود.
• چاقی: افرادی که وزن بالاتر از حد طبیعی دارند، شانس بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا دارند. پرفشاری خون در افراد چاق ۲ تا ۶ برابر بیش از افرادی است که اضافه وزن ندارند.
• قرص‌های ضدبارداری­های خوراکی: بانوانی که از قرص ضدبارداری خوراکی استفاده می­کنند، شانس بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا دارند مخصوصاً اگر همزمان سیگار بکشند.
• جنس: پرفشاری خون در مردان تا سن 45 سالگی شایع­تر است. در 45 تا 54 سالگی خطر در دو جنس برابر است.
• از سایر عوامل فشار خون می توان به فعالیت بدنی کم، مصرف الکل، مصرف زیاد نمک، استرس و فشار عصبی نام برد که بر افزایش فشار خون موثر است.

مقدار توصیه شده مصرف نمک

باقری می گوید: طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی، حداکثر مقدار مصرف روزانه نمک پنج گرم است (معادل یک قاشق چای خوری) این درحالیست که میزان مصرف نمک ایرانی ها 2 تا 3 برابر این مقدار برآورد شده است.

وی اظهار داشت: برای پیشگیری از افزایش فشار خون رعایت نکات ذیل توسط بیماران مبتلا به فشار خون بالا و بیماری های قلبی از ضروریات است.

• با تغییرات ساده در سبک زندگی خود مانند کاهش چربی و نمک رژیم غذایی و فعالیت بدنی منظم می‌توان باعث کاهش سطح چربی (کلسترول) و فشارخون شد و احتمال بروز بسیاری از بیماری­ها از جمله دیابت و بیماری های عروق کرونر قلب را کاهش داد.
• برای پیشگیری از فشار خون بالا به میزان سدیم درج شده برروی برچسب‌های بسته‌های مواد غذایی باید دقت شود.
• از ابتدا ذائقه کودک خود را باید به غذاهای کم نمک عادت داد.
• فشارخون بر اثر چاقی بالا می‌رود زیرا افزایش وزن، سبب افزایش کار قلب می‌شود در نتیجه کاهش وزن در کنترل فشار خون موثر می باشد.
• از مصرف دخانیات اجتناب شود زیرا استعمال دخانیات باعث افزایش ضربان قلب، خطر ابتلا به فشار خون بالا، گرفتگی عروق و نهایتاً ایجاد حمله قلبی و سکته می‌شود. 
• درمیان وعده ها به جای مصرف چیپس و پفک، چوب شور وسایر تنقلات پرنمک، از مغزها (بادام، پسته، فندق، گردو از نوع بو نداده و خام)، ماست کم چرب، ذرت بدون نمک، انواع سبزی (کاهو، جعفری و..) که دارای منیزیم هستند استفاده شود.
• برخی سبزی ها مثل چغندر، هویج، کلم پیچ، اسفناج، کرفس، شلغم و انواع کلم ها سدیم زیادی دارند و بهتر است مصرف آنها محدود شود.
• از غلات، نان و ماکارونی تهیه شده ازگندم کامل (سبوس دار) به دلیل داشتن فیبرو ویتامین استفاده شود.
• در برنامه غذایی روزانه از میوه ها، سبزی ها، حبوبات و غلات که ازمنابع پتاسیم هستند. (زردآلو، گوجه فرنگی، هندوانه، موز، سیب زمینی، آب پرتقال و گریپ فروت منبع خوبی از پتاسیم هستند). بیشتر استفاده شود. درصورتی که بیمار داروی اسپیرونولاکتون مصرف می کند باید در مصرف میوه و سبزیجات احتیاط شود.
• مصرف روغن‌ها کاهش داده شود و  بجای استفاده از روغن هایی با منبع حیوانی مانند پیه، دمبه و کره ، انواع روغنهای گیاهی مایع مانند روغن زیتون، روغن سویا یا کلزاجایگزین شوند.
• مصرف مواد غذایی حاوی اسید چرب اشباع و کلسترول (گوشت قرمز، لبنیات پر چرب، زرده تخم مرغ) در برنامه غذایی روزانه کاهش داده شده و گوشت ماهی، مرغ و سویا جایگزین شوند.
• پوست مرغ حاوی مقدار زیادی چربی است و باید قبل از طبخ، پوست مرغ کاملا جدا شود.
• در مصرف نوشیدنی های کافئین دار مانند چای و قهوه، اعتدال رعایت شود.
• از مصرف نمک در سر سفره اجتناب شده و به جای آن از چاشنی هایی مانند سبزی های معطر تازه یا خشک مانند (نعناع، مرزه، ترخون، ریحان و...) یا سیر، لیموترش تازه و آب نارنج برای بهبود طعم غذا و کاهش مصرف نمک استفاده شود.
• کمبود کلسیم موجب افزایش فشارخون و در نتیجه ابتلا به بیماری های قلبی عروقی می شود . با مصرف روزانه 3-2 واحد از گروه شیر ولبنیات کلسیم مورد نیاز بدن تامین می شود.
• نان لواش، نان باگت، نان ساندویچی وبطور کلی نان هایی که با ارد سفید تهیه شده اند و فاقد سبوس هستندکمتر مصرف شوند. بهترین نان، از نظر میزان سبوس، نان سنگک و نان جو است.
• از مصرف مواد غذایی مانند: شیرینی خامه ای، چیپس، بستنی خامه ایی وسنتی، نوشابه های شیرین وگازدار، کره، مارگارین، روغن حیوانی، روغن نباتی جامد و نیمه جامد، دمبه، مرغ با پوست و گوشت های چرب، ماهی دودی و سایر غذاهای نمک سود شده، پنیر وماست خامه ای، غذاهای چرب وسرخ شده، غذاهای شور وپرنمک، سوسیس، کالباس وهمبرگر، پیتزا، کله پاچه، مغز، دل وقلوه اجتناب شود.